In het voorjaar van 2019 ging aan de Vrije Universiteit Brussel ‘Getuigenissen’ van start, een ambitieus interdisciplinair burgerwetenschapsproject dat met behulp van vrijwilligers (‘burgerwetenschappers’) getuigenverhoren uit criminele zaken behandeld door Belgische rechtbanken voor de periode 1700-1900 wil digitaliseren, transcriberen en valoriseren voor (wetenschappelijk) onderzoek. Een eerste deelproject concentreerde zich op Brugge en omgeving en liep van mei 2019 tot oktober 2019 op het Zooniverse-platform onder de naam ‘Getuigenissen Brugge’. Vrijwilligers konden daar getuigenverklaringen en verhoren van verdachten uit het archief van de achttiende-eeuwse Brugse schepenbank en de negentiende-eeuwse correctionele rechtbank van het arrondissement Brugge transcriberen. De focus lag daarbij op conflicten zoals moord, doodslag, verkrachting, brandstichting en diefstal. Dankzij meer dan 150 vrijwilligers werden op vijftien maanden tijd meer dan 3000 teksten getranscribeerd, goed voor bijna 7000 pagina’s aan transcripties!
Het resultaat van al dit harde werk kan je op onze website raadplegen en over enkele leuke dossiers kan je hier wat meer lezen. Sinds begin dit jaar beschikken we over een eigen transcriptieplatform, waar je voorlopig drie reeksen kan vinden. Voor de achttiende eeuw gaat het over getuigenverklaringen uit het archief van de Antwerpse Vierschaar en verhoren opgetekend door de schepenen van het Brugse Vrije, voor de negentiende eeuw betreft het een uitgebreide collectie materiaal van het Assisenhof Antwerpen. Met Assisen West- en Oost-Vlaanderen, het Land van Aalst en de schepenbank van Aalst zitten er bovendien nog heel wat interessante verklaringen en verhoren in de pijplijn!
Wie gaat grasduinen in de Brugse teksten, merkt al snel hoe rijk aan informatie dit materiaal is, zeker wanneer je in het achterhoofd houdt dat we met tienjaarlijkse steekproeven werkten (1710, 1720,…al dan niet aangevuld met het voorafgaande of volgende jaar indien er te weinig verklaringen waren), waardoor we ruwweg geschat van slechts 10 % van alle getuigenverklaringen in criminele zaken, die in de loop van de achttiende eeuw door de Brugse schepenen werden opgetekend, de transcriptie bezitten. Tegelijkertijd lieten heel wat mensen weten dat ze erg geïnteresseerd waren in het Getuigenissenproject, maar dat ze vaak worstelden met het – soms erg kriegelige – handschrift van de teksten. Dat bracht ons ertoe om, naast het transcriptieluik van Getuigenissen, ook een correctieproject op te starten. Het doel: correcte transcripties bekomen van alle, naar schatting 10000 getuigenverklaringen die de Brugse schepenbank in de loop van de achttiende eeuw registreerde in het kader van criminele feiten en dit met behulp van een combinatie van Artificial Intelligence en het brede publiek.
Op basis van de gecorrigeerde teksten van de schepenbank waar we dankzij Getuigenissen Brugge reeds over beschikten, konden we een automatisch tekstherkenningsmodel ontwikkelen via Transkribus, een platform voor tekstherkenning, beeldanalyse en structuurherkenning van historische documenten. Dat model gebruikten we vervolgens om een automatische transcriptie te generen van alle overige achttiende-eeuwse Brugse getuigenverklaringen, die door het Rijksarchief werden gedigitaliseerd. Hoewel dit vrij accurate transcripties heeft opgeleverd, blijkt de computer echter niet foutloos en om die transcriptiefouten eruit te halen, doen we graag een beroep op de hulp van het brede publiek! Benieuwd om in het Brugge van de achttiende eeuw te duiken en mee te kijken over de schouder van de gewone man of vrouw in de straat? Zin om als een Sherlock Holmes avant la lettre rond te dwalen in de Brugse straten, kroegen en huizen om er getuige te zijn van moord, diefstal, verstoring van de openbare orde, herbergruzies en dergelijke meer? Of wil je ons gewoon helpen bij de totstandkoming van een uitgebreid wetenschappelijk tekstcorpus, waar (kunst)historici, taalkundigen, criminologen en sociologen nog jarenlang gebruik van zullen kunnen maken? Ga dan naar onze projectpagina op het VeleHanden-platform, registreer je, klik op ‘invoeren’ en ga aan de slag! Vergeet daarbij zeker niet om eerst de invoerinstructies te lezen.
***
Nood aan meer uitdaging? Lees jij het achttiende-eeuwse schrift net zo vlot als de krant bij het ontbijt? Rep je dan als de bliksem naar ons transcriptieplatform, waar je zelf aan de slag kan gaan met het transcriberen van teksten, om zo de historische sensatie nog meer tastbaar te maken. Vragen of problemen? Laat het ons weten via Getuigenissen@vub.be. Wil je op de hoogte blijven van de nieuwe ontwikkelingen in ons project. Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief of volg ons op Facebook.
Afbeelding 1: Affiche lancering Getuigenissenproject in het Rijksarchief Brugge
Afbeelding 2: Jan Beerblock, 'De Heilige Bloedkapel en het Steen te Brugge, met op de voorgrond de criminele griffie', 18de eeuw, Musea Brugge/Prentenkabinet